Maandag ga ik het tentamen Psychopathologie, Diagnostiek en Behandeling nog een keer doen. Ik heb er moeite mee. In een poging om wereldwijd eenheid te creëren is er jaren geleden een diagnostische handleiding gekomen, de DSM, die bijna aan z’n vijfde herziene editie toe is. Daar is veel om te doen want je kunt complexe dimensionale zaken als mentale stoornissen niet eenvoudig categoriseren.
Naar mijn idee is niet alles wat in een hoofd anders dan gemiddeld loopt ook meteen een ziekte. Een opmerking in het boek over persoonlijkheidsstoornissen illustreert dat mooi met de waarschuwing voorzichtig te zijn niet ten prooi te vallen aan het medical student syndrome of te focussen op de beschreven symptomen die je denkt terug te zien bij “normale” mensen in je vriendenkring. Je bent heus niet meteen een narcist, borderliner of schizofreen. Je kunt je af en toe behoorlijk down voelen zonder meteen een depressie te hebben. Het is pas een stoornis als de persoon zelf en/of zijn omgeving er ernstige hinder van ondervindt en dit dan ook nog eens langer dan meestal een paar maanden duurt. Daarnaast is het ook nog eens zo dat je een stoornis hebt, en niet bent. Een groot verschil.
Er is een discussie gaande over de verkeerde benaming voor schizofrenie. Letterlijk vertaald betekent dit namelijk gespleten geest en dit leidt dan ook tot spraakverwarring in de maatschappij want het heeft niets te maken met het meervoudige persoonlijkheidssyndroom. Wat het wel is? Behoorlijk heftig. In de Westerse maatschappij kom je er zelden goed mee weg omdat wij individualistisch zijn ingesteld. En de beste kansen om terugval te voorkomen heb je als je goede ondersteuning vanuit je omgeving kunt verwachten.
Ondanks pogingen vanuit de politiek om maatschappelijke betrokkenheid in de samenleving te vergroten hebben mensen met mentale problemen het nog steeds niet makkelijk en de vraag is dan ook in hoeverre mensen in de problemen komen door dezelfde samenleving.
De maatschappij verhardt. De maatschappij, dat ben jij, een campagne ooit van SIRE. Er is echter meer koninklijkheid nodig dan de filmpjes die daaruit voortkwamen. We hebben het namelijk over sociale normen. Expliciete en impliciete. Met name de laatste zijn niet altijd even duidelijk. Laat staan dat je ze zo maar veranderd krijgt. Normbesef is niet aangeboren maar verkrijg je uit je opvoeding. Eerst via je ouders of verzorgers en later via vrienden en leraren. In de eerste jaren van een mens, als we nog baby of peuter zijn kan er echter heel veel mis gaan. De manier waarop je in die tijd met je verzorgers, meestal de moeder, gehecht bent, bepaalt in grote mate wat voor een persoonlijkheid je krijgt. Met zo’n uitspraak moet je echter heel voorzichtig zijn, want voor je het weet wijs je daarmee beschuldigend naar de moeder als een persoon ontspoort. Een mooie Afrikaanse spreuk is “Wat je niet van je moeder leert, leer je van de wereld”, jouw omgeving wel te verstaan. Ook je innerlijke wereld leert je over jezelf. Daar moet je dan weer je gevoel voor inschakelen. Je gevoel heb je in aanleg mee gekregen en kun je in de loop van je leven verder ontwikkelen. Net zoals intelligentie en inzicht.
In de eerste plaats moet je er gewoon zijn. Bewust zijn. Dat is Zèn. Zeg maar “zijn” op z’n Haags. Dat maakt Hagenezen bijna de Hollandse Boeddhisten, zij zeggen het al jaren. Kan jij de stilte nu nog aan om naar jezelf te luisteren? Naar dat innerlijke stemmetje dat je vertelt dat je doet wat je doet om erbij te horen? Dat je eigenlijk helemaal geen zin hebt om in het gareel te lopen of lange-termijndoelen na te streven waar jij zelf niet meteen de vruchten van plukt? Dat je eigenlijk helemaal niet zo stevig in je schoenen staat om je kop boven het maaiveld uit te willen steken? Hetgeen we van politieke leiders verwachten. Hoe moeten zij het voor elkaar krijgen de neuzen een kant op te krijgen als we allemaal klakkeloos onze neus achterna lopen? Wat betekent deze instelling op het gebied van gezondheidszorg en onderwijs? Laten we dat ook aan anderen over?
Bewust zijn is zo anders dan ons bewustzijn. De laatste kun je zo lekker makkelijk uitschakelen door afleiding te zoeken. Maar dat wordt lastiger. Kon je vroeggah nog lekker de stad in gaan om jezelf op wat leuke aankopen te trakteren, nu is er de crisis. Jezelf in een warm bad onderdompelen staat gelijk aan energie verspillen.
Bewust worden heeft een prijs. Die, zoals elke verandering, gewild of ongewild, gepaard gaat met cognitieve dissonantie als je negeert wat je weet. Zulke onrustgevende gedachten kan je het best hanteren als je jezelf pantsert. Anders lukt het je niet om in de rat-race mee te komen.
De maatschappij heeft net als de psyche iets onontrafelbaars. Je kunt niet één afzonderlijk stuk microscopisch vergroten om te bepalen wat dat doet in het geheel. Dit verschijnsel wordt emergentie genoemd en kun je het beste in dit filmpje http://www.youtube.com/watch?v=XH-groCeKbE bekijken om te begrijpen wat ik bedoel.
Dit ging door mij heen toen ik mijn vaatwasser aan wilde zetten en er een ander lampje brandde dan de bekende die aangeeft dat het spoelglansmiddel op is. Ik heb het ding pas een jaar dus ik moest het boekje erbij pakken om uit te vinden wat dit lampje betekende. Het blijkt voor het zout te zijn. Nadrukkelijk staat er in het boekje dat je er geen keukenzout in mag doen maar het speciale regenereerzout. Een moeilijker woord voor zout dat het water onthardt. Als ik stil zou willen staan hoor ik mezelf denken dat een vaatwasser decadent is en net als zoveel apparatuur in mijn huis het milieu belast. Ten bate van mijn eigen portemonnee draai ik het ding als de nachtstroom is ingegaan. Verder heb ik mijn geweten verhard omdat ik hard bezig ben met mijn eigen lange-termijndoelen. Halló, ik kan ook niet meer uren in een dag persen en een gemiddelde afwas kost mij meer dan eens in de twee dagen dit ding uit te ruimen!
Ter compensatie pak ik heel vaak de fiets, om het milieu en mijn portemonnee te ontlasten. Daardoor beweeg ik ook nog enigszins de calorieën eraf die ik erbij snaai als ik gefrustreerd door stof heen ploeg die ik helemaal niet wíl maar wel moet weten. Met een persoonlijk doel, op lange of korte termijn moet je jezelf namelijk verbinden om er mee door te kunnen gaan tot je het bereikt hebt.
Zou de politiek hier iets aan kunnen hebben? Of de maatschappij? Dat we gezamenlijk een doel nodig hebben om uit de crisis te komen? Dat er daardoor misschien ook meer begrip ontstaat voor crisisopvang voor mensen die ontsporen? Dit is lastig uit te leggen maar ik denk dat de enige manier om ooit weer trots te zijn deel uit te maken van deze maatschappij, verbinding zoeken is. Dat wat met een mooi woord conjunctuur heet. Zo komen we misschien weer tot een hoogconjunctuur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten