Heb je wel eens tranen van
ontroering gevoeld door woorden die je las of hoorde? Of hartelijk gelachen om een
geweldige kwinkslag? Bij mij staan versprekingen vaak garant voor een onbedwingbare aanval op mijn lachspieren. Mijn
vroegere buurvrouw vertelde ooit bloedserieus dat ze een plasgaatje boven de
wastafel wilde en ik had niet alleen moeite om mijn gezicht tegenover haar in
de plooi te houden maar kan er zelfs nu, jaren later nog om in de lach schieten.
Taal is behalve een prachtig stuk gereedschap en bron van vermaak zowel als
ontroering, ook onderdeel van psycholinguïstiek. In Leiden valt dat onder de
sectie Cognitieve psychologie.
Ondanks inleidende vakken waarin
dit gebied in grote lijnen wel besproken wordt, wist ik er bar weinig van toen
ik in januari jongstleden aan mijn bachelorproject begon. Mijn medestudenten
Sangeeta en Matthijs gelukkig ook niet. De eerste bijeenkomsten met onze begeleider,
mevrouw Dr. Fenna Poletiek, bestonden dan ook veel uit uitleg van haar. Een
soort privécolleges, waarin we hoorden over Noam Chomsky’s ideeën over de ‘Faculty
of Language’ en dat de grote vraag in dit veld is of taal is aangeboren of
aangeleerd. Vooral de verwerking van complexe zinnen staat hierbij centraal, of
specifieker, hoe die verwerking gebeurt. Wij hebben dat onderzocht met een
experiment waarin we drie groepen proefpersonen aan verschillende manipulaties
onderwierpen. Voor wie het interessant vindt om mijn thesis hierover te lezen,
is hier de link: BP_Thesis_D_Romberg_Comprehending_the_sentence_or_comprehending_the_speaker.pdf
Vandaag hebben we het project
afgesloten in de koffiecorner van FSW en is, nu ik weer thuis ben, de focus op
iets heel anders: de diploma uitreiking van mijn jongste dochter, vanavond in
het Stadstheater. Na zes jaar mag ze, net als haar broer en zussen een paar
jaar eerder, het diploma in ontvangst nemen van haar tVWO opleiding. Hoewel, voor
de t, die voor tweetalig staat, volgt in september nog een andere ceremonie
want die uitslagen (voor het International Baccalaureate) komen vanaf een
andere plek op de wereld.
Die Kim, mijn kleintje, ik ben
trots op haar. Ze ging pas na haar tweede jaar duidelijk praten en kreeg een
poosje logopedie voor haar brabbeltaaltje. Wij verstonden haar prima maar
andere mensen hadden er veel moeite mee. Zo ook die buurvrouw van het ‘plasgaatje’.
We lieten de kinderen oom en tante zeggen tegen die buren en peutertje Kimberley
wilde haar iets vertellen in de tuin. Die kleine vergistte zich niet alleen in
oom en tante maar sprak dat ook nog onduidelijk uit, waarop de buurvrouw
geschokt reageerde en zei dat zij niet Kim’s oma was.
Na de logopedie ging het prima en
op de peuterschool en basisschool kwebbelde ze er vrolijk op los. Wel met een
zachte g. Onverklaarbaar voor een kind dat ouders uit de Haagse regionen heeft
maar het klinkt wel lief. In groep 8 kreeg ze het advies voor HAVO/VWO waar ze helemaal
niet blij mee was omdat ze dezelfde richting als de anderen wilde doen. Het
heeft wat overredingskracht gekost om het advies veranderd te krijgen, de juf
van de basisschool dacht namelijk dat ze te kwetsbaar was en had haar advies
daarop gebaseerd. Ze deed vervolgens mee aan de toelatingstest voor de
tweetalige opleiding, die bestond uit het schrijven van een motivatie opstel en
een begrijpend lezen toets. Het opstel had de doorslag gegeven, ze mocht niet
naar het tweetalig. Ze vertelde tussen het enorme snikken door dat anderen kinderen
tijdens die test eerder klaar waren geweest en al weggingen en dat ze het
daarom maar had afgeraffeld. Mijn hart brak een beetje. Zo’n elf jarig kind,
waarvan ik zeker wist dat ze meer kon dan dat ze daar had laten zien. En zo
stak ik een tweede pleidooi af in korte tijd. Dit keer was het tegen twee
leerkrachten. Die onverbiddelijk waren. Ze had op de toelatingstest gefaald,
daar kon niets meer aan veranderd worden. Ik vond dat ze in ieder geval de kans
moest krijgen om het te proberen, terug naar ‘gewoon’ VWO of HAVO kon altijd
nog maar andersom niet. Omdat die lerares en de afdelingsleider onvermurwbaar
bleven rolden op een gegeven moment de tranen van frustratie over mijn wangen.
Persoonlijk maakte het mij echt niet uit maar het idee dat ze als enige van de
vier het niet zou mogen proberen vond ik oneerlijk tegenover haar. Ik kreeg een
tissue en het gesprek werd beëindigd met dat zij er over na moesten denken en
ons de volgende dag zouden bellen, maar vooral dat we nergens op moesten
rekenen. Wat was Kim blij en ik daardoor ook toen de volgende dag de
verlossende woorden kwamen dat ze was toegelaten.
In de loop van die zes jaar was
dat gebeuren al helemaal naar de achtergrond gezakt. Ze heeft genoten van de
uitwisseling en excursies en vooral gewoon een leuke schooltijd gehad. De
laatste maanden van dit schooljaar was er lekker wat examenstress, dat hoort er
nu eenmaal bij. Dit keer was het telefoontje van de school goed voorspelbaar,
haar cijfers zijn zevens, achten en een negen. Meer stress heeft ze nu
vanavond, vlak voor we richting theater moeten is ze de enveloppe met de extra
toegangskaartjes kwijt. De kaartjes voor haar vader, oma, zusje en diens vriend
zitten aan de programmabrief gehecht. Die voor haar broer en mij zaten in een
aparte enveloppe. Die nu zoek is. Haha, gek kindje, je denkt toch niet dat ze
mij er vanavond niet in laten? Ik ga nu de "killerheels" aantrekken die ik er speciaal voor gekocht heb.